بلاگ

اندازه گیری فشارخون

تعریف فشارخون
برای این که خون در شریانهای (artery ) اعضای بدن جاری شود و مواد غذایی را به اعضای مختلف بدن برساند نیاز به نیرویی دارد که خون را به گردش درآورد. این نیرو فشارخون نامیده میشود و مولد آن قلب است (شکل 1) قلب به طور مداوم خون را به داخل شریانی به نام آئورت ) aorta ( و شاخه های آن که مسئول رساندن اکسیژن و مواد غذایی به تمام اعضای بدن هستند، پمپ می کند. فشارخون به دو عامل مهم بستگی دارد، یکی برون ده قلب یعنی مقدار خونی که در هر دقیقه به وسیله قلب به درون شریان آئورت پمپ میشود (حدود 6- 5 لیتر) و عامل دیگر مقاومت رگ است، یعنی مقاومتی که بر سر راه خروج خون از قلب در رگها وجود دارد. با تغییر برون ده قلب یا مقاومت رگ، مقدار فشارخون تغییر میکند. از آنجا که پمپ کردن خون توسط قلب به داخل شریانها نبض دار است، فشارخون بین دو سطح حداکثر و حداقل در نوسان است. در زمانی که قلب منقبض میشود، خون وارد شریانها میشود و فشارخون به حداکثر مقدار خود میرسد که به آن فشارخون سیستول میگویند و در زمان استراحت قلب که خون وارد شریان ها نمی شود، با خروج تدریجی خون، فشارخون به حداقل مقدار خود میرسد که به آن فشارخون دیاستول میگویند.

 

[vip-members]

 

عضله قلب با نیرویی که با انقباض خودایجاد میکند میتواند خون را 10 متر به هوا پرتاب کند.

فشارخون ی پدیده همودینامیک است که تحت تاثیر عوامل زیادی قرار دارد. تاثیر این عوامل و شرایط بر فشارخون مهم است و اغلب سبب افزاش فشارخون بیش از 20 میلی متر جیوه میشوند.
فشارخون در طول روز تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله وضعیت بدن، فعالیت مغز، فعالیت گوارشی،
فعالیت عضلانی، تحریکات عصبی، تحریکات دردناک، مثانه پر، عوامل محیطی مثل دمای هوا و میزان
صدا، مصرف دخانیات، الکل، قهوه و دارو تغییر میکند.

فشارخون بالا در نتیجه افزایش بیش از حد طبیعی جریان خون بر دیواره شریانها ایجاد میشود.
فشارخون بالا به دو نوع فشارخون اولیه و فشارخون ثانویه تقسیم میشود. در نوع اولیه که 90 تا 95 %
موارد را شامل می شود، افزایش فشارخون علت کاملامًشخصی ندارد ولی عوامل خطری مانند زمینه ارثی و خانوادگی فشارخون بالا، مصرف بی رویه نمک، چاقی و دیابت در آن نقش مهمی دارند. در نوع ثانویه تقریبا علت تمام انواع فشارخون ثانویه تغییر در ترشح هورمون ها و یا کارکرد کلیه هاست و می تواند ناشی از یک بیماری زمینه ای مانند کم کاری و پر کاری تیروئید، فئوکروموسیتوم، تومورهای دیگرغدد فوق کلیوی، کوارکتاسیون آئورت و… باشد. در صورت درمان بموقع این بیماری ها معمولا فشارخون به مقدار طبیعی بر میگردد.
به دلیل اینکه فشارخون بالا علامت ندارد، تنها راه برای پی بردن به مقدار فشارخون هر فرد، اندازه گیری فشارخون او است. مقدار فشارخون هر فرد یکی از مهمترین علائم حیاتی است و به نوعی به فشار
شریانچه ها (آرتریال) یا شریانهای بزرگ (آرتری) اشاره دارد. برایاین کار بایستی از دستگاه اندازه گیری فشارخون استفاده کرد. غالبا فشارخون را در شریان بازویی (براکیال( bracial اندازه می گیرند.شریان بازویی یک رگ خونی است مسیر آن از شانه ها تا زیر آرنج است و سپس در ساعد به دو شاخه رادیال
(Radial) و اولنار ( ulnar ) تقسیم میشود و ادامه پیدا میکند. این شریان یکی از شریان هایی است که
میتوان فشارخون را براحتی از آن اندازهگیری کرد.شکل 2

در هر فرد فشارخون را در دو سطح سیستول و دیاستول اندازه میگیرند. اعداداین دو
سطح به صورت کسر بر حسب میلی متر جیوه ( mmHg ) نشان داده میشود. مقدار فشارخون
سیستول یا عدد بزرگتر را در صورت و مقدار فشارخون دیاستول یا عدد کوچکتر را در مخرج
کسر مینویسند.

مانند 88/ 138 میلی متر جیوه

طبقه بندی فشارخون

دراین طبقه بندی آستانه فشارخون بدون در نظر گرفتن سایر عوامل خطر و بیماریهای همراه برای
افراد بزرگسال 18 سال و بالاتر تعیین شده است. (جدول 1(
فشارخون طبیعی در یک فرد سالم در حال استراحت کمتر از 80 / 120 میلی متر جیوه است. یعنی
فشار سیستول کمتر از 120 و دیاستول کمتر از 80 میلی متر جیوه است.
پیش فشارخون بالا بین 90 – 80 / 139 – 120 میلی متر جیوه است. یعنی فشار سیستول بین 120
و 139 و یا فشار دیاستول بین 80 و 90 میلی متر جیوه است. منظور مقدار فشارخونی است که ما بین
مقدار طبیعی و مقدار فشارخون بالا است.
فشارخون بالای مرحله یک بین 99 – 90 / 159 – 140 میلی متر جیوه است. یعنی فشار سیستول
بین 140 و 159 و یا فشار دیاستول بین 90 و 99 میلی متر جیوه است. اگر فقط فشار سیستول یا فقط
فشار دیاستول در این حد باشد، باز هم فشارخون بالای مرحله یک محسوب میشوند.
فشارخون بالای مرحله دو 100 / 160 . م لی متر ج وه است. یعنی فشار سیستول 160 میلی متر
جیوه و بیشتر و یا فشار دیاستول 100 میلی متر جیوه و بیشتر است. اگر فقط فشار سیستول یا فقط
فشار دیاستول در این حد باشد، باز هم فشارخون بالای مرحله دو محسوب میشوند.
در بعضی افراد ممکن است فقط فشارخون سیستولی بالاتر از حد طبیعی باشد ( 140 میلیمتر جیوه
یا بیشتر) مانند فشارخون 82 / 148 میلیمتر جیوه که به آن فشارخون بالای سیستولی تنها میگویند،
فشارخون بالای سیستولی بیشتر در افراد سالمند دیده میشود.
در بعضی افراد ممکن است فقط فشارخون دیاستولی بالاتر از حد طبیعی باشد ( 90 میلیمتر جیوه یا
بیشتر) مانند فشارخون 96 / 134 میلی متر جیوه که به آن فشارخون بالای دیاستولی تنها میگویند.

افرادی که فشارخون آنها در محدوده پیش فشارخون بالاست، در معرض خطر افزایش فشارخون
هستند. دراین افراد احتمال ابتلاء به فشارخون بالا زیاد است. هم چنین اگر فشارخون در افراد مبتلا به
بیماری قلبی، کلیوی، سکته مغزی و دیابت در این محدوده باشد به عنوان فشارخون بالا محسوب میشود
و باید تحت درمان قرارگیرند. دراین افراد فشارخون طبیعی کمتر از مقداری است که برای سایر افراد در نظر گرفته شده است.
فشارخون باید بر اساس چند اندازه گیری در موقعیت های جداگانه و در طول یک دوره اندازه گیری
شده است، تشخیص داده شود. در زمان اندازه گیری فشارخون در هر شرا طی مانند مطب، بیمارستان،
داخل آمبولانس و خانه باید عوامل تاثیرگذار بر فشارخون به دقت مورد توجه قرارگیرد.

فقط پزشک میتواند تایید کند فرد به بیماری فشارخون بالا مبتلا است. اغلب پزشکان قبل از این
که در مورد بالا بودن فشارخون تصمیم بگیرند، چندین بار در روزهای مختلف فشارخون فرد را کنترل
می کنند. اگر فرد فشارخون بالا داشته باشد، لازم است بطور منظم فشارخون خود را اندازه گیری کند و
زیر نظر پزش تحت درمان قرارگیرد.
جدول 1: طبقه بندی فشارخون در افراد بزرگسال

فشارخون پائین زمانی رخ میدهد که فشار سیستول کمتر از 90 میلیمتر جیوه باشد و فشاردیاستول هم پایین تر از 60 میلیمتر جیوه باشد یا 25 میلی متر جیوه کمتر از مقدار فشارخون طبیعی هر فرد باشد.
فشارخون پایین گاهی نشانه ای از موارد جدی مثل شوک است که یک وضعیت تهدید کننده زندگی
است. اگر فرد سر گیجه دارد ا احساس ضعف و بیحالی دارد و فشارخون وی هم کمتر از حد طبیعی است،فورا باید با پزشک خود تماس بگیرد.
اگر فشارخون از حد طبیعی بالاتر رود عوارض مهمی به دنبال دارد. فشارخون بالا یکی از عوامل
خطرساز بیماریهای عروق کرونر قلب (عروقی که به قلب خون میرسانند) است و علاوه بر قلب (سکته
قلبی و نارسایی قلبی) به اعضای حیاتی مهم دیگری مثل مغز (سکته مغزی)، کلیه (نارسایی مزمن کلیوی) و چشم (اختلال دید به علت خونریزی شبکیه) نیز آسیب جدی میرساند .

اگر فشارخون بالا بموقع شناخته شود و بموقع درمان و کنترل شود، میتوان بسیاری از عوارض
فشارخون بالا را پیش گیری کرد. همانطور که قبلا اشاره شد فشارخون بالا معمولا بدون علامت است و
به آن قاتل بیصدا (خاموش) میگویند و به علت عوارض جانبی جدی آن، تنها راه پی بردن به آن،
اندازه گیری منظم فشارخون در هر فرد است.
در زمانی که نیاز به ارزیابی سلامت قلبی عروقی، غربالگری و شناسایی بیماری فشارخون بالا و پایش
اثر بخشی درمان در بیماران مبتلا به فشارخون بالا وجود دارد، فشارخون اندازه گیری میشود.

تجهیزات مورد نیاز برای انداه گیری فشارخون

دستگاه اندازه گیری فشارخون یک وسیله ضروری در تشخیص پزشکی است. این دستگاه ها انواع
مختلفی دارند. برای اندازه گیری فشارخون میتوان از یک دستگاه فشارسنج با مانومتر عقربه ای، جیوه ای یا دیجیتال (الکترونیکی) و یک استتسکوپ (گوشی پزشکی) استفاده رد (شکل 4). غیر از اختلاف در نوع مانومتر بقیه وسایل دراین دستگاه های فشارسنج مشتر و شامل موارد زیر هستند:

 

-1 کاف یا بازوبند ( Cuff ) : بازوبند یک تکه پارچهای با پوشش دو لایه و مستطیل شکل است که
حدود 60 سانتی متر طول دارد و خاصیت ارتجاعی نداشته و دور بازوی فرد پیچیده میشود. با توجه
به اینکه اندازه بازوی افراد متفاوت است، بازوبند باید به اندازه کافی بلند باشد (حداقل 60 سانتیمتر) تا
بطور کامل دور بازوی فرد را بگیرد. (شکل 5(
– کیسه هوا ( Bladder ) : کیسه هوا یک کیسه از جنس لاستیکی و قابل انبساط است که درون
بازوبند قرار دارد و دو لوله لاستیکی از آن منشعب میشود. کیسه هوا قابل مشاهده نیست و باید متناسب
با بازوی فرد باشد یعنی نه کوتاه باشد و نه باریک باشد. اندازه عرض کیسه هوا بطور متوسط 15 – 13
سانتیمتر و طول آن 35 – 30 سانتیمتر است.

-2 لوله های لاستیکی: دو لوله لاستیکی از کیسه هوا منشعب میشوند. یکی ازاین لوله ها به یک
پمپ یا پوار لاستیکی و دیگری به مانومتر (جیوهای یا عقربهای) وصل است. حداقل طول لوله ها بین بازوبند و مانومتر باید حدود 76 سانتیمتر و بین بازوبند و پمپ هوا 30 سانتیمتر باشد. فقط هوا در لوله
لاستیکی و کیسه هوای بازوبند جریان مییابد.
-3 پمپ یا پوار لاستیکی، دریچه و پیچ تنظیم هوا: پمپ باد (پوار) به انتهای یکی از لوله های
لاستیکی که به کیسه هوای لاستیکی و مسدود که درون بازوبند قرار دارد وصل است و از کیسه به لوله
دوم لاستیکی و از انتهای لوله دوم به مانومتر (فشارسنج) وصل است. برای تنظیم ورود و خروج هوا یک دریچه کنترل بر روی پمپ درنظرگرفته شده است که بوسیله باز و بسته کردن پیچ فلزی عمل میکند. (شکل 6(
در دستگاه های فشارسنج استاندارد جیوه ای و عقربه ای که در مطب ها استفاده میشود پرکردن هوا
در کیسه هوا بطور دستی با بستن پیچ فلزی تنظیم هوا (دریچه کنترل) و فشردن پمپ و تخلیه هوا با باز
کردن پیچ فلزی انجام میشود، که سرعت آن با دست قابل کنترل است. اگر بعد از پر کردن کیسه هوا،
پیچ فلزی بسته باشد، سطح جیوه در فشارسنج جیوه ای یا عقربه در فشارسنج عقربه ای ثابت میماند و
در زمانی که پیچ را باز میکنیم، بعد از تخلیه هوا سطح جیوه پایین میآید یا عقربه فشارسنج عقربهای
به عقب بر میگردد.

نشت کیسه هوا و لوله لاستیکی به علت ترک یا ساییده شدن لاستیک، سبب اندازه گیری نادرست
فشارخون میشود. کیسه و دو لوله لاستیکی باید سالم و بدون نشت باشند. محل های وصل باید غیر قابل
نفوذ باشند و براحتی از هم جدا شوند.

پیچ تنظیم هوا (دریچه نترل) یی از عوامل ایجاد خطا در دستگاه فشار سنج است. دریچه های ناقص
سبب نشتی هوا میشوند و کنترل تخلیه هوا و کم کردن فشار مشکل میشود، این مسئله سبب برآورد
کم فشار سیستولی و تخمین زیاد فشار دیاستولی می شود. نقص در دریچه کنترل براحتی با پاک کردن
فیلتر ا تعویض دریچه کنترل، برطرف میشود.

-4 مانومتر (فشارسنج( Sphygmomanometer : مانومتر برحسب نوع دستگاه میتواند از
نوع جیوه ای، عقربه ای یا دیجیتالی باشد. در دستگاه های نوع جیوه ای و عقربه ای فشارخون دستی و در نوع دیجیتالی خودکار اندازه گیری میشود (شکل 5(.
الف- دستگاه فشار سنج دارای مانومتر جیوهای (اسفگمومانومتر جیوه ای(
دراین دستگاه، مانومتر یا فشارسنج از نوع جیوهای است و یک محفظه فلزی، صفحه مدرج عمودی که
بر حسب میلیمتر جیوه )با فاصله 10 میلیمتر جیوه( درجه بندی شده و یک لوله شیشه ای که انتهای آن
حاوی مخزن جیوه است، دارد. مقدار فشار در بازوبند یا فشارخون را میتوان از عددی که در صفحه مدرج هم سطح جیوه در لوله جیوه ای قرار میگیرد، تعیین کرد. (شکل 7)

جیوه در مخزن جیوه و در یک فضای محکم قرار دارد. این مخزن که در انتهای دستگاه و داخل لوله
شیشه ای قرار دارد، دارای یک پیچ تنظیم است که ورود و خروج جیوه به داخل لوله شیشه ای را تنظیم
میکند. قبل از اندازه گیری فشارخون پیچ مخزن باید باز شود تا اجازه دهد جیوه به درون لوله راه یابد.
در صورتی که پیچ مخزن جیوه باز باشد، در زمانی که هیچ فشاری وجود ندارد سطح جیوه در لوله باید
بر روی صفر باشد اما با فشار بر روی پوار و باد کردن و تغییر فشار در کیسه هوا، جیوه به درون لوله راه یافته و در طول لوله به سمت بالا حرکت میکند و با تخلیه هوای کیسه، سطح جیوه در لوله به سمت
پایین حرکت میکند. پس از خاتمه اندازه گیری لازم است دستگاه را کج نمود تا جیوه درون لوله به سمت
مخزن هدایت شود و سپس پیچ مخزن را بست تا در زمانی که از دستگاه استفاده نمی شود جیوه در لوله
باقی نماند یا حرکت نکند.
دراین نوع دستگاه برای اندازهگیری فشارخون نیاز به استتسکوپ (گوشی) است.

در اندازه گیری فشارخون با دستگاه فشارسنج جیوه ای، باید موارد زیر را رعایت کرد:
• مانومتر نباید بیشتر از 100 – 90 سانتی متر از اندازه گیرنده فشارخون فاصله داشته باشد، تا براحتی بتوان اعداد را خواند.
• ستون جیوه باید عمودی و هم سطح چشم قرارگیرد. در دستگاه های مدل ایستاده براحتی میتوان با
قدگیرنده فشارخون، آن را تنظیم کرد.
• مانومتر جیوه ای درجه بندی عمودی دارد که چون سطح جیوه به صورت هلالی در لوله قرار
میگیرد، سبب ایجاد خطا میشود، مگر این که چشم نزدیک به سطح هلالی جیوه باشد. برای خواندن
مقدار فشارخون باید بالاترین نقطه هلال جیوه در ستون یا لوله شیشه ای را در نظر گرفت.
ب- دستگاه فشار سنج دارای مانومترعقربه ای (اسفگمومانومتر عقربه ای(
دراین دستگاه مانومتر از نوع عقربه ای است. این مانومتر دارای یک صفحه مدرج دایره ای که بر حسب
میلیمتر جیوه (با فاصله 10 میلیمتر جیوه) درجه بندی شده و یک عقربه گردان است که با تغییر فشار در
کیسه هوا حرکت میکند و میتوان مقدار فشار را با نگاه به محل تماس عقربه و درجه تعیین کرد. تغییر
فشار در کیسه هوا با حرکت عقربه نشان داده میشود. در زمانی که هیچ فشاری وجود ندارد عقربه در
روی صفحه باید بر روی درجه صفر باشد. با فشار بر روی پوار و تغییر فشار در کیسه هوا عقربه در جهت
عقربه های ساعت یا عکس آن حرکت میکند. درجه بندی عقربه ای تر کیبی از اعداد و بخشهای عمودی
و افقی است و باید مستقیم با چشم در یک خط عمود بر مرکز صفحه درجات، به آن نگاه کرد. دراین نوع دستگاه نیز برای اندازه گیری دقیق فشارخون نیاز به استتسکوپ (گوشی) است. (شکل 8(

فشارسنج های عقربه ای فشار را از طریق یک سیستم دستی و اهرمی ثبت می کنند که از نظر مکانیکی
نسبت به فشارسنج ها ی جیوه ای پیچیده تر هستند. ضربه ها و تکان های سخت در استفاده روزانه بر روی دقت آن اثر می گذارند و در طول زمان دقت خود را از دست می دهند و معمولا بطور کاذب سبب خواندن مقدار کمتر فشارخون و در نتیجه برآورد کمتر فشارخون فرد میشوند. بنابراین، ا ن نوع دستگاه ها نسبت به دستگاه های جیوهای دقت کمتری دارند. وقتی این دستگاه ها با ی فشارسنج جیوه ای کالیبره
)تنظیم) میشوند، تا اختلاف حدود 3 میلی متر جیوه مورد قبول است، گرچه نشان داده شده است، 58 %
دستگاه های عقربه ای خطاهای بیشتر از 4 میلی متر جیوه و حدود یک سوم این موارد بیشتر از 7 میلی متر جیوه دارند. در هر صورت دستگاه های عقربه ای به مرور زمان میتوانند در شنیدن صداهای کورتکوف اشکال ایجاد کنند.
ج- دستگاه فشار سنج الکترونیکی یا خودکار با نمایشگر دیجیتالی (اسفگمومانومتر دیجیتالی(
فشارخون میتواند از طریق دیگری با استفاده از دستگاه های خودکار دیجیتالی نیز اندازه گیری شود.
این نوع دستگاه ها براحتی در منزل هم مورد استفاده قرار میگیرند. این دستگاه ها چند نوع دارند. در
نوع بازویی دستگاه دارای یک بازوبند است که حاوی کیسه هوا و یک لوله لاستیکی است که از آن خارج
میشود و به مانیتور (نمایشگر) دیجیتالی وصل است.

نمایشگر دیجیتالی هم پمپ هوای دستی و هم اتوماتیک (خودکار) دارد. در نوع خودکار کیسه هوا
بدون استفاده از پمپ با فشار بر یک دکمه باد و تخلیه میشود. مقدار فشارخون بر روی یک صفحه کوچک
به صورت دو عدد نمایان میشود. دراین نوع فشارسنج نیاز به استفاده از گوشی نیست. (شکل 9(

-دستگاههای فشار سنج خودکار انگشتی یا مچی با نمایشگر دیجیتالی

دراین نوع دستگاه ها بجای بازوبند از مچ بند و یا انگشت بند استفاده میشود. آزمایشات نشان داده
است دستگاه های اندازه گیری فشارخون دیجیتالی که از طریق انگشت یا مچ فشارخون را اندازه میگیرند،دقت زیادی در اندازه گیری ندارند. دستگاه های خودکار انگشتی بی نهایت به وضعیت و دمای بدن و انقباض عروق محیطی در انگشت، حساس هستند. همچنین این نوع دستگاه ها بسیار گران هستند. (شکل 10 )

نکات مورد توجه در نگهداری دستگاههای فشار سنج
– دستگاه فشار سنج باید به دقت بررسی و سالی یک بار کنترل گردد. مراقبت دقیق و نگهداری صحیح
ضرورت دارد. لوله های دستگاه در زمان نگهداری نباید تا یا پیچ بخورند و باید از گرما دور نگه داشته
شوند. باید هر چند وقت یکبار کیسه هوا و لوله از نظر داشتن ترک و نشت هوا بررسی شود.
– در بعضی بازوبندها این امکان وجود دارد که کیسه هوا را خارج کنید و بازوبند را هر چند وقت یکبار
شستشو دهید.
– بطور صحیح از دستگاه استفاده شود. شرکت در دوره های آموزشی مناسب و استفاده درست از دستگاه فشارسنج و گوشی کمک می کند نتایج خوبی در کنترل فشارخون بدست آید.
-5 گوشی پزشکی (استتسکوپ (Stethoscope
برای اندازه گیری دقیق فشارخون سیستول و دیاستول در دستگاه های غیر خودکار، باید از گوشی
استفاده شود. )شکل 11 (
گوشی پزشکی از سه قسمت تشکیل شده است: )شکل 11 (

– لوله های فلزی: گوشی از دو لوله فلزی تشکیل شده که در انتهای آنها دو پوشش لاستیکی قرار
دارد تا راحت و ثابت در گوش قرارگیرد. در بعضی گوشی ها این قسمت بصورت مورب است و وقتی در داخل گوش قرار میگیرد قسمت مورب آنها باید متمایل به جلو باشد.
– لوله های لاستیکی: دو لوله فلزی در انتهای دیگر به دو لوله لاستیکی متصل هستند که این دو لوله
به یک لوله حدود 25 تا 30 سانتیمتر منتهی شده و در انتها به یک صفحه فلزی گوشی وصل میگردند.
– صفحه گوشی: یک طرف این صفحه بنام بل bell )قسمت کوچکتر و با سطح گودتر( و طرف دیگر
بنام دیافراگم diaphragm )قسمت بزرگتر و با سطح صاف( است که بوسیله یک قطعه فلزی میله ای
شکل کوچک متحرک که قابلیت چرخش دارد، به انتهای لوله لاستیکی وصل میشود. اگر گوشی هم
دارای دیافراگم و هم بل باشد، باید گوشی را در گوش گذاشت و با زدن ضربه ملایم روی دیافراگم یا بل
دریافت که کدام یک از این دو قسمت به لوله گوشی ارتباط دارد و صدا را منتقل میکند.

معمولا با نیم دور چرخاندن قطعه فلزی میله ای می توان انتقال صدا از دیافراگم یا بل را به لوله گوشی
مرتبط ساخت. صداهای کورتکوف با فرکانس کم از قسمت بل بهتر شنیده میشود. اگر از دیافراگم یا بل
استفاده میشود باید با انگشتان دست صفحه گوشی را روی بازو نگهداشت.
شرایطی که در مورد گوشی باید رعایت کرد:
– لوله های گوشی باید بقدر کافی بلند باشد تا فرد گیرنده فشارخون بتواند همزمان با شنیدن صداهای
کورتکوف به مانومتر در مقابل چشم خود، نگاه کند.
– همیشه کیفیت و آسیب گوشی را بررسی کنید. لوله های گوشی باید ضخیم، در حد مناسب کوتاه و نسبتا سفت و با قطر کوچک باشد و نشتی نداشته باشد.
– در یک محیط ساکت و آرام قرارگیرید تا صداهای کورتکوف فرد معاینه شونده، تحت تاثیر صداهای
محیط قرار نگیرد.
– پوشش لاستیکی انتهای فلزی گوشی را قبل از اینکه در گوش بگذارید با الکل تمیز کنید، به خصوص
اگر توسط افراد دیگر یا این که خیلی کم از آن استفاده شده است.
– هر دو قسمت فلزی را در گوش قرار دهید. در بعضی گوشیها دو طرف گوشی مورب و کمی به سمت
جلو قرار دارد تا در گوش بهتر قرارگیرد.
– انتقال صدا به گوشی را با زدن ضربه ملایم انگشت بر روی دیافراگم یا بل امتحان کنید.
– وقتی دو طرف گوشی را در گوش ها گذاشتید، در قسمت بل یا دیافراگم صحبت نکنید یا ضربه محکم
نزنید. این کار میتواند به گوش آسیب جدی برساند و اگر حجم صدا زیاد باشد باعث کاهش شنوایی یا
نقص شنوایی شود.
– برای به حداقل رساندن صداهای خارجی از تماس یا مالش گوشی روی پوست یا لباس خودداری کنید.
– برای نگهداری بهتر گوشی دقت کنید لوله ها پیچ نخورد. به همین منظور در بیمارستان ها یا مطب ها
گوشی را آویزان میکنند.
– هنگامی که صفحه گوشی بر روی بازوی فرد قرار دارد به صفحه دیافراگم یا بل فشار زیاد وارد نکنید. با فشار کمی توسط انگشت وسط و نشانه صفحه گوشی را روی پوست (محل شریان بازویی) نگهدارید.

مزایا و معایب دستگاههای با مانومتر عقربهای و جیوهای

– یکی از مزایای مانومتر عقربه ای نسبت به جیوه ای این است که به راحتی از محلی به محل دیگر قابل حمل است. دستگاه های جیوه ای نسبت به حرکت و جابجایی حساس تر هستند و احتمال شکستن
لوله شیشه ای و نشت جیوه وجود دارد.
– در بعضی از مدلها در بازوبند یک گوشی هم تعبیه شده است، بنابراین شما نیاز ندارید ی گوشی
جداگانه خریداری کنید و از این طریق اندازه گیری فشارخون بهتر مدیریت میشود. این نوع دستگاه
شکل خاصی دارد. یک حلقه فلزی در بازوبند تعبیه شده است که میتوان کاف را با یک دست به
راحتی روی بازو قرار داد.
– نمایشگر عقربه ای از نمایشگرهای الکترونیکی ارزانتر است اما براحتی آسیب میبیند و دقت آن کم میشود.
– مانومترهای جیوه ای یا عقربه ای برای افراد دارای نقص شنوائی مناسب نیستند، چون باید از طریق
گوشی به صدای کورتکوف گوش دهند.

– بسیاری از مراکز و موسسات پزشکی مانومترهای جیوه ای را به علت خطرات جیوه حذف کرده اند و از نوع عقربه ای استفاده می کنند.
– مانومترهای جیوه ای و عقربه ای وسایل قابل اعتماد و کارآمد هستند، اما مانومتر عقربه ای نسبت به
مانومتر جیوه ای دقت کمتری دارد.
مزایا و معایب دستگاه های با نمایشگرهای دیجیتالی :
– چون دستگاه های جیوه ای بعلت خطر جیوه از دور خارج خواهند شد، وسایل اندازه گیری فشارخون
الکترونیکی در آینده رواج مییابند.
– اغلب این وسایل برای استفاده بالینی معمول، بقدرکافی دقیق هستند. در این نوع دستگاه های خودکار
بسیاری از خطاهای مربوط به اندازه گیری فشارخون که میتواند توسط انسان (گیرنده فشارخون) ایجاد
شود، حذف میگردد.
– دستگاه های اندازه گیری خودکار، عمومی ترین وسیله اندازه گیری فشارخون هستند. از همه مهمتر برای خود پایشی و اندازهگیری توسط خود فرد، استفاده ازاین دستگاه ها بسیار راحت تر است.
– به علت این که مقادیر فشارخون روی نمایشگر نشان داده میشود، خواندن مقدار فشارخون راحت است.
بعضی از نمایشگرهای الکترونیکی نسخه چاپی کاغذی هم دارند.
– نما شگر الکترونیک برای بیماران دارای نقص شنوائی خوب است و استفاده از آن راحتتر از انواع دیگراست، چون نیاز به گوشی ندارد.
– یکی از معا ب نما شگر الکترونیکی این است که با حرکت بدن یا ضربان قلب نامنظم، دقت آن تغییر
می کند.
– نمایشگر نیاز به باتری دارد.
– بعضی از مدل های دیجیتالی فقط برای استفاده در بازوی چپ طراحی شده اند. این مسئله ممکن است.
در بعضی بیماران که اندازهگیری فشارخون در بازوی چپ امکان ندارد و فشارخون باید از بازوی راست اندازه گیری شود، مشکل ایجاد کند. (شکل 12 )
– بعضی از نمایشگرهای الکترونیکی گران هستند.

اندازه گیری فشارخون با دستگاه های جیوه ای یا عقربه ای

برای قضاوت در مورد وضعیت فشارخون هر فردی باید هر دو مقدار فشارخون سیستول و دیاستول
اندازه گیری شود. فشارخون برحسب میلی متر جیوه ( mmHg ) انداز ه گیری میشود. مراحل اندازه گیری دقیق فشارخون با دستگاه های دارای مانومتر عقربه ای یا جیوه ای یکسان است.
نکات مورد توجه قبل از اندازه گیری فشارخون
-1 آماده سازی قبل از اندازه گیری فشارخون
– اطاق معاینه باید ساکت و دارای حرارت مناسب باشد.

– مانومتر باید هم سطح چشم گیرنده فشارخون قرارگیرد. دستگاه فشارسنج را نزدیک بازویی که
میخواهید فشارخون را اندازه بگیرید، قرار دهید. فاصله معاینه شونده باگیرنده فشارخون نباید بیش
از یک متر باشد.
– فشارخون را میتوان در حالت نشسته،ایستاده و دراز کشیده اندازه گیری کرد. در اندازه گیری فشارخون بین دست راست و چپ ممکن است اختلافی حدود 20 – 10 میلی متر جیوه وجود داشته باشد و باید فشارخونی که بالاتر است در نظر بگیرید. بهتر است فشارخون از دست راست و در وضعیت نشسته اندازه گیری شود.
– وضعیت معاینه شونده :افراد معاینه شونده (افرادی که فشارخون آنها اندازهگیری میشود) قبل از اندازه گیری فشارخون باید شرایط زیر را رعایت کنند:
30دقیقه قبل از اندازه گیری فشارخون از مصرف کافئین (قهوه و چای) و الکل و مصرف محصولات
دخانی خودداری کنند و فعالیت بدنی شدید نداشته باشند، در غیراینصورت فشارخون نباید اندازه گیری
شود. همه این موارد روی مقاومت شریانچه ها اثر میگذارند و افزایش غیر واقعی فشارخون خواهیم
داشت.
– نباید ناشتا باشند.
– قبل از اندازه گیری فشارخون مثانه آنها خالی باشد.
– به مدت 5 دقیقه قبل از اندازه گیری فشارخون استراحت کنند و صحبت نکنند.

– برای اندازه گیری فشارخون لازم است پاهای فرد دارای تکیه گاه باشد لذا باید کف پا را روی زمین یا
یک سطح محکم بگذارد، در یک وضعیت آرام و راحت بنشند و پشت خود را تکیه دهد و دستها و ی ک
پاهایش را روی هم نگذارد. در غیراین صورت انقباض ایزومتریک عضلات سبب افزایش فشارخون فرد
میشود. اگر تکیه گاه نداشته باشد فشارخون دیاستول تا 6 میلیمتر جیوه و اگر پاها روی هم گذاشته
شود فشارخون سیستول بین 2 تا 8 میلیمتر جیوه بالا میرود.
– بازوی دست بیمار باید طوری قرارگیرد که تحت حمایت باشد (تکیه گاه داشته باشد) و بطور افقی و
هم سطح قلب قرارگیرد. این سطح باید در وسط جناغ سینه و محاذات چهارمین فضای
بین دنده ایی باشد. بازوی فرد را تا سطح قلب او بالا ببر د و بطور راحت روی میز بگذارد. دست فرد
نباید خم باشد و مشت نکند. دست او نباید آویزان باشد چون باعث سفتی و انقباض عضلات دست و
تغییر فشار هیدروستاتیک شده و فشارخون بطور کاذب بیشتر (گاهی تا 10 میلیمتر جیوه در فشار
سیستول و دیاستول) و اگر بالاتر از س طح قلب باشد فشارخون کمتر از مقدار واقعی (گاهی تا 10
میلیمتر جیوه در فشار سیستول و دیاستول یا 2 میلیمتر جیوه به ازای هر 5/ 2 سانتیمتر) نشان داده
میشود. حتی اگر فرد روی تخت معاینه دراز بکشد و دست در سطح قلب نباشد گاهی تا 5 میلیمتر
جیوه در فشار دیاستول تفاوت ایجاد میکند. بازو چه در حالت اندازه گیری نشسته، چه ایستاده و چه
دراز کشیده باید در سطح قلب باشد و تکیه گاه مناسب داشته باشد. در حالت دراز کشیده بهتر است
یک بالش کوچک زیر دست قرارگیرد تا هم سطح قلب شود. در حالت ایستاده میتوان با یک دست
بازوی دست فرد معاینه شونده را گرفت تا برای او تکیه گاه ایجاد کنید. نباید از خود فرد برای ایجاد
تکیه گاه دست او کمک بگیرید. در استفاده از دستگاه های دیجیتالی مچی یا انگشتی نیز دست باید
هم سطح قلب قرارگیرد.
– از گفتگوهای مهیج و شوخی با فرد معاینه شونده، باید خودداری شود.
– در حین اندازه گیری فرد باید آرام و بی حرکت بنشیند و ساکت باشد وگیرنده فشارخون نیز باید ساکت باشد.
در غیراین صورت در اثر استرس و هیجان ناشی ازاین شرایط، ممکن است فشارخون فرد افزایش یابد.
معمولا فشارخون سیستول در دست راست 10 میلی متر جیوه بیشتر از دست چپ است به همین دلیل
غالبا از دست راست برای اندازه گیری فشارخون استفاده می شود. بازوئی که فشارخون در آن اندازه گیری میشود باید تا شانه لخت باشد و اگر آستین لباس بالا زده میشود بایستی نازک و به اندازه کافی گشاد باشد تا روی بازو فشار نیاورد و مانع جریان خون و نیز مانع قرارگرفتن صحیح بازوبند روی بازو نشود
. اگر آستین لباس تنگ است بهتر است فرد لباس خود را در آورد. آستین تنگ باعث میشود مقدار
فشارخون کمتر از مقدار واقعی خوانده شود.
– افرادی که از داروهای کاهش دهنده فشارخون استفاده میکنند، بهتر است برای تعیین فشارخون
وضعیتی اورتوستاتیک یا پوسچورال ( orthostatic or postural ) فشارخون آنها در حالت ایستاده
یا دراز کشیده نیز اندازه گیری شود. )در فشارخون وضعیتی در غالب موارد در حالت ایستاده فشارخون
سیستول حداقل 20 میلیمتر جیوه و دیاستول حداقل 10 میلیمتر جیوه طی 3 دقیقه ایستادن افت
میکند که باید از فشارخون ناشی از اختلالات عصبی افتراق داده شود(
-2 بستن بازوبند
– اندازهگیری بازو
یک خطای مهم در اندازه گیری فشارخون استفاده از بازوبند نامتناسب است. اگر بازوبند کوچک باشد
باعث میشود مقدار فشارخون زیادتر از مقدار واقعی و اگر بازوبند بزرگ باشد مقدار فشارخون کمتر از مقدار واقعی ( 10 تا 30 میلیمتر جیوه) نشان داده شود.
انتخاب یک بازوبند با اندازه مناسب نیاز به تعیین اندازه دور بازو در وسط بازوی فرد دارد. برای تعیین
مقدار دور بازو، باید وسط طول بازو یعنی فاصله بین استخوان شانه و سر استخوان آرنج را در نظر گرفت و سپس دور بازو را در آن محل اندازه گرفت.
انتخاب بازوبند
تصور میشود اگر قادر باشیم بازوبند را دور بازو ببندیم پس اندازه بازوبند مناسب است در صورتی که
این تصور اشتباه است. اندازه مناسب و صحیح بازوبند اساسا بر حسب درازا و پهنای بازوبندی که خالی از هوا باشد، تعیین میشود. قاعده معمول این است که اگر دور بازو از 33 سانتیمتر بیشتر باشد باید از بازوبند بزرگ تر بجای استاندارد استفاده کرد. اندازه بازوبند با د مطابق و متناسب با دور بازو باشد (جدول 2)
کیسه هوای لاستیکی بازوبند باید ابعاد صحیح داشته باشد و بطور مطلوب طول آن 80 % دور بازو را بپوشاند و عرض آن حدود 40 % دور بازو باشد و یا دو سوم طول بازو را شامل شود. البته در بازوبندهای استاندارد این شرایط ممکن است اما در بازوبندهای بزرگتر امکان پذیر نیست، چون احتمال دارد فردی که چاق است طول بازوی اوکوتاه باشد، در نتیجه پهنای بازوبند بزرگتر با طول بازوی فرد متناسب نمیشود و مقدار فشارخون نادرست برآورد میگردد. دراین شرایط باید بجای بازو از ساعد فرد و بجای نبض بازویی از نبض مچ دست (رادیال) استفاده و فشارخون را اندازه گیری کرد هر چند ممکن فشارخون بیشتر از مقدار واقعی برآورد شود. البته میتوان از دستگاه های دیجیتالی مچ دست نیز استفاده کرد. تعیین عرض کیسه هوا از روی بازوبند راحت تر از طول آن است که در بازوبند پنهان است. عرض کیسه هوا با عرض بازوبند با کمی اختلاف تقریبا یک اندازه است.
اگر ک یسه هوا کاملا ( 80 %) دور بازو را نپوشاند، قسمت وسط کیسه هوا را روی سطح داخلی بازو (محل شریان بازویی) قرار دهید. متوسط اندازه پهنای (عرض) بازوبند 12 سانتیمتر است اما اگر بازوی فرد خیلی چاق باشد بایستی از بازوبند پهن تر استفاده شود. (جدول 2) اما دقت کنید در استفاده از بازوبند بزرگتر پهنای بازوبند با طول بازو متناسب باشد. لذا بهتر است به جای نوع بازوبند (مثلا بازوبند بزرگسال درشت(به اندازه ابعاد کیسه هوای بازوبند توجه کرد.

بهتر است به افراد چاق یا افرادی که بازوی خیلی بزرگ دارند، توصیه شود برای خود دستگاه
فشارسنج با کاف بزرگ و مناسب با دور بازوی خویش تهیه کنند، چون در همه مراکز بهداشتی درمانی
امکان تهیه انواع این دستگاهها وجود ندارد.
چاقی بر صحت مقدار فشارخون در کودکان، جوانان، سالمندان و زنان باردار تاثیر میگذارد.

– محل قرار گرفتن بازوبند
اگر از قبل هوایی درون بازوبند باشد، با باز کردن پیچ تنظیم هوای پمپ دستگاه، هوا را خالی کنید. لبه
پایینی بازوبند باید 3- 2 سانتی متر بالاتر از نقطه ضربان شریان بازوئی (گودی یا چین آرنج) باشد. بازوبند را باید روی بازوی لخت فرد حدود 2 تا 3 سانتی متر بالاتر از چین آرنج (گودی بین ساعد و بازو) طوری بپیچید که فضای کافی برای اینکه بتوانید یک انگشت زیر بازوبند قرار دهید، داشته باشد.
بر روی بعضی از بازوبندها یک خط شاخص عرضی (شکل 16 ) به شکل عمود در انتهای طول بازوبند
با علامت ↕قرار دارد که بطور عرضی با طول بازوبند به دور بازو می چرخد. زمانی که بازوبند دور بازو میچرخد، وسط کیسه هوا که گاهی با یک علامت مشخص شده است باید روی شریان بازوئی و دو لوله ی لاستیکی آن در کنار شریان بازویی و بر روی چین آرنج قرارگیرد.

لوله ها نباید گره یا پیچ بخورند یا در زیر بازوبندگیر کنند و خط شاخص باید بر روی وسط یا حداکثر
در انتهای منطقه محدودهای که در انتهای کیسه هوا با علامت ↔روی بازوبند مشخص شده است
)شکل 17 )، قرارگیرد.
علاوه بر خط شاخص و منطقه محدوده، در بعضی بازوبندها نوع بازوبند (مثل بزرگسال یا بزرگسال
درشت) در بالای منطقه محدوده نشان داده شده است (شکل 15 ). نوع بازوبند باید مطابق و متناسب با
دور بازو باشد (جدول 2(.

لوله های لاستیکی که از کیسه هوای لاستیکی خارج می شوند، معمولا باید به سمت پایین دست
قرارگیرند، اما میتوان بازوبند را طوری بست که لوله های لاستیکی در بالای بازوبند قرارگیرد یا در صورتی که اندازه کیسه هوای لاستیکی مناسب دور بازو باشد، کاملا با چرخش کیسه لاستیکی لوله ها در پشت بازو قرارگیرند، در نتیجه گذاشتن گوشی در گودی آرنج راحتتر انجام میشود.

3– برآورد مقدار فشارخون از طریق نبض
باد کردن بی رویه کیسه هوای بازوبند و در نتیجه وارد آوردن فشار زیاد به بازوی فرد معاینه شونده، هم موجب ناراحتی فرد و هم سبب برآورد کم تر از مقدار واقعی فشارخون سیستول میشود. برای جلوگیری از پمپ کردن بی رویه کیسه هوا و تخمین اولیه میزان فشاری که برای باد کردن بازوبند نیاز است و جلوگیری از اندازه گیری ناصحیح فشارخون سیستولی، در ابتدا تعیین فشارخون سیستولی از طریق نبض و سپس با استفاده از گوشی انجام میشود. این روش در دستگاه های عقربه ای و جیوه ای کاربرد دارد.
اندازه گیری فشارخون با استفاده از ناپدید شدن نبض:
-1 بعد از بستن بازوبند، در ابتدا نبض شریان رادیال (شریان مچ دست) دست راست فرد (یا همان دستی
که فشارخون آن اندازه گیری میشود) را با لمس توسط انگشتان اشاره و میانه پیدا کنید و در همان
وضعیت نگه دارید. این نبض در بالای مفصل مچ دست درون شیاری در امتداد انگشت شصت حس
میشود. هرگز از انگشت شصت برای پیدا کردن نبض استفاده نکنید.
-2 پیچ فلزی تنظیم هوا را ببندید و به صورت متوالی و سریع در حالی که نبض رادیال را حس میکنید با
فشار بر روی پوار لاستیکی، بازوبند را باد کنید. سپس هوا وارد بازوبند شده و فشار را افزایش میدهد و
فرد معاینه شونده روی بازوی خود فشار احساس میکند. به سرعت بازوبند را باد کنید تا فشار مانومتر
تقریبا به 80 میلیمتر جیوه برسد در این حالت همچنان نبض را لمس کنید، سپس سرعت باد کردن را
کاهش دهد تا به ازای هر 2 تا 3 ثانیه 10 میلی متر جیوه افزاش یابد و به جایی برسد که دیگر نبض
مچ دست را حس نکنید، به محض ناپدید شدن نبض، عددی که همان لحظه عقربه روی آن قرار گرفت
)در مانومتر عقربهای) یا عددی که سطح جیوه در ستون جیوهای در کنار آن قرار گرفت در مانومتر
جیوهای( را در ذهن بسپارید )مقدار فشارخون سیستول تخمینی با تقریب 2 میلی متر جیوه( و اجازه
دهید افزایش فشار مانومتر تا حدود 30 میلی متر جیوه بالای ناپدید شدن نبض ادامه یابد.
-3 سپس باید باید بازوبند به تدریج تخلیه شود. کمی پیچ هوای پوار لاستیکی را شل کنید و اجازه دهید
کم کم هوا با سرعت 3- 2 میلی متر جیوه در ثانیه از بازوبند خارج شود (اگر ضربان نبض آرام است در هرضربه نبض حدود یک تا دو علامت نشانه مدرج در ستون جیوهای یا درصفحه عقربهای پایین آید). با کاهش فشار بازوبند، نبض مجددا ظاهر و لمس می شود. باید به دقت به مقدار فشاری که در آن نبض ظاهر میشود، توجه کنید. این مقدار برآورد تقریبی از فشارخون سیستول است. این مقدار با مقدار
فشاری که در زمان ناپدید شدن نبض بدست آوردید یکسان خواهد بود و آن را تایید میکند. سپس با
باز کردن کامل پیچ پمپ، هوای بازوبند را بطور کامل تخلیه کنید.
-4 مقدار فشارخون سیستولی که به ذهن سپردید و دستی که فشارخون آن اندازه گیری شده است را
بلافاصله یادداشت کنید. دراین شرایط به عنوان مثال اگر فشارخون سیستول 146 میلیمتر جیوه
باشد، فشارخون به شکل /p146 دست راست ثبت میشود. حرف p ابتدای کلمه pulse یعنی نبض
است و مفهوم آن این است که فشارخون از طریق نبض اندازه گیری شده است.
نکات مورد توجه در اندازه گیری فشارخون از طریق نبض
-1 فشارخون سیستول را میتوان با نبض مچ دست تخمین زد، اما فشارخون دیاستول را نمی توان با
نبض بدست آورد. لذا برای بدست آوردن مقدار فشارخون دیاستول و به خصوص مقدار دقیق فشارخون
سیستول، باید از گوشی استفاده کرد.
-2 معمولا شریان مچ برای برآورد فشارخون سیستول از طریق نبض و شریان بازوئی برای اندازه گیری فشارخون سیستول و دیاستول با گوشی استفاده میشود.
-3 روش اندازهگیری فشارخون از طریق لمس نبض در بیمارانی که ممکن است قضاوت صحیح در موردنقطه انتهایی فاصله سمع auscultatory gap در آن ها مشکل باشد، مفید است، مثلا در زنان
باردار، بیماران در وضعیت شوک یا افرادی که ورزش می کنند.
-4 اگر می خواهید اندازه گیری از طریق نبض را تکرار کنید، حداقل 1 تا 2 دقیقه صبر کنید و مجددا کاف را باد کنید.
-5 کیسه هوا را سریع پمپ کنید و آرام تخلیه کنید. در غیر این صورت فشارخون نادرست برآورد میشود.
تخلیه سریع هوای بازوبند سبب تخمین کمتر فشار سیستول و تخمین بیشتر فشار دیاستول میشود.
صداهای کورتکوف ( Korotkof )
اگر یک گوشی روی شریان بازویی یک فرد طبیعی قرار دهید، هیچ صدایی شنیده نمی شود. نبضها
که مانند ضربانهای قلبی از طریق جریان خون در سراسر شریانها منتقل میشوند نیز هیچ صدایی تولید
نمی کنند. اگر بازوبند فشارسنج را دور بازوی بیمار بسته و تا بالای مقدار فشارخون سیستول باد کنید،
هیچ صدایی شنیده نمی شود زیرا آنقدر فشار بازوبند بالاست که جریان خون را بطور کامل مسدود میکند.
اگر فشار داخل بازوبند تا آن جا پایین بیاید که برابر با مقدار فشارخون سیستول فرد شود، اولین صدای
کورتکوف شنیده میشود. دراین حالت مقداری خون در شریان بازویی جاری میشود. این جریان خون
با برتری یافتن فشار داخل شریان بر فشار داخل بازوبند به صورت جهشی در میآید و چون هنوز فشار
بازوبند وجود دارد )شریان کاملا باز نشده و هنوز بطور نسبی فشرده شده( به صورت جریان گردابی در
میآید و صداهای قابل سمع ایجاد میکند. این دو فرآیند موجب پیدایش صداهای کورتکوف میشوند. با
پایین آمدن فشار بازوبند، تا زمانی که فشار داخل بازوبند بین فشار سیستول و دیاستول قرارگیرد صداهای
ضرب های )تپ تپ( ادامه مییابد و با کاهش بیش تر فشار در داخل بازوبند کیفیت صداها تغییر میکند
و سرانجام خاموش و تمام صداها ناپدید میشوند. این پدیده به این علت است که فشار بازوبند از فشار
دیاستول کمتر شده است و هیچ فشاری از طرف بازوبند روی شریان نیست و جریان گردابی وجود ندارد
و در نتیجه هیچ صداییایجاد نمی شود.

صداهایی که در طول اندازهگیری فشارخون با گوشی پزشکی شنیده میشوند همانند صداهای قلب
نیستند. این صداها را صداهای کورتکوف میگویند. بعد از باد کردن بازوبند 30 میلیمتر جیوه بالاتر
از مقدار تقریبی فشارخون سیستول و به محض کاهش فشار بازوبند، صداهای کورتکوف با گوشی در 5
مرحله شنیده میشوند که به شرح زیر میباشند:
مرحله 1- اولین مرحله، ظهور صداهای ضربهای آهسته و ضعیف و تکرار شونده است که واضح
نیستند و بتدریج شدت آنها برای حداقل دو ضربه متوالی افزایش می ابد و قویتر میگردند. ظهور اولین صدا از صداهای مرحله 1 مساوی با فشارخون سیستولی است. این مرحله هم زمان با ظهور مجدد نبض
و لمس آن است.
فاصله در سمع – یکی از موارد دیگری که موجب برآورد نادرست فشارخون میشود، فاصله ای است
که در سمع اولین صدای کورتکوف که نشان دهنده فشار سیستولی واقعی است،ایجاد میشود. این صداها
به محض کاهش بیش تر فشار بازوبند و کاهش فشار روی شریان ظاهر اما دیرتر از زمان واقعی شنیده
میشوند، لذا مقدار فشارخون سیستول کمتر از مقدار واقعی برآورد میشود. این فاصله را فاصله سمع
میگویند. این پدیده بیش تر در سالمندان اتفاق میافتد. برای غلبه بر این پدیده میتوان از لمس نبض
رادیال (مچ دست) برای تعیین فشارخون سیستول در این افراد استفاده کرد.
مرحله 2- این مرحله یک دوره کوتاه است که کم کم صداها ضعیف میشوند و صداهایی آهسته هم
چون زمزمه یا هم همه با وضعیت ضربهای شنیده میشوند.
مرحله 3- در این مرحله دوباره صداها به شکل موجی واضح و مشخص میشوند و دوباره به شدت
مرحله 1 میرسند یا حتی از آن تجاوز میکنند. از صداهای مرحله دوم و سوم در اندازه گیری فشارخون
استفاده نمی شود.
مرحله 4- در این مرحله مجددا صداها بطور ناگهانی و مشخص کم و آهسته می شوند و کیفیت آن
مثل وزیدن و صدای ملایم جریان هواست. همچنان که فشار بازوبند کم میشود، صداها نیز با صداهای
ضربه ای آهسته کم تر می شوند و فشارخون به سمت مقدار فشار دیاستولی می رود (این مرحله معمولا حدود 10 م لیمتر ج وه بالاتر از فشار د استولی واقعی است)
مرحله 5- این مرحله واقعا ی ک صدا نیست، نقطه ای است که در آن تمام صداها نهایتا بطور کامل
از بین میرود. این مرحله برابر با فشارخون دیاستول است. برای اطمینان از این که به فشار واقعی
دیاستول رسیده اید، اجازه دهید فشار بازوبند همچنان تا 10 میلی متر جیوه دیگر بعد از حد مرحله 5،
نیز کاهش یابد.
بطور خلاصه اولین صدایی که شنیده میشود نشانه فشارخون سیستول و آخرین صدا نشانه فشارخون
دیاستول است.
اگر در اندازه گیری فشارخون اختلاف زیادی بین مرحله 4 و 5 صداهای کورتکوف پیدا شد، هر دو
مقدار باید در نظر گرفته شود.
-4 اندازه گیری فشارخون سیستول و دیاستول با گوشی و با استفاده از دستگاه های فشارسنج
جیوه ای یا عقربه ای
-1 در ابتدا بازوبند دستگاه را دور بازو بپیچید (طبق شرایط ذکر شده در بند بستن بازوبند). معمولا از
دست راست برای اندازه گیری فشارخون استفاده میشود. دست فرد را بر روی یک سطح طوری تکیه
دهید که هم سطح قلب قرارگیرد.
-2 حداکثر میزان فشاری که برای باد کردن بازوبند نیاز است را از طریق نبض مچ دست تعیین کنید.
)همانگونه که در بخش اندازه گیری و برآورد فشارخون با نبض توضیح داده شده است(
-3 هنگامی که فشار ناپدید شدن نبض را تعیین کردید، سپس باید فشارخون را با گوشی اندازه گیری
کنید. یک دقیقه صبر کنید یا 5 تا 6 ثانیه دست فرد را بالا نگهدارید واین بار از گوشی استفاده کنید.
لبه های انتهایی دو طرف گوشی را به شکل مورب و به سمت جلو در گوش قرار دهید.
-4 صفحه دیافراگم یا صفحه بل را بطور ملایم روی شریان بازوئی در محل داخلی گودی یا چین آرنج
قرار دهید و در حدی روی صفحه فشار آورید که بتوانید انتقال صدا از رگ را بشنوید.
قسمت بل گوشی صداها را بهتر منتقل می کند، اما استفاده از دیافراگم صداها را از سطح وسیعتری
دریافت میکند و نگهداری گوشی روی گودی آرنج با انگشتان دست راحت تر است. گوشی باید ثابت
و صاف بدون فشار اضافی روی گودی آرنج نگه داشته شود، فشار زیاد ممکن است شریان را جا به جا
و خمیده کند و صداها زودتر از مرحله 5 کورتکوف قطع شود و فشار واقعی دیاستول را نتوان تخمین
زد. لبه گوشی نباید با لباس، بازوبند یا لوله های لاستیکی تماس یابد، در غیر اینصورت صداهایی که
در اثر اصطکاک ایجاد میشود، در شنیدن صداهای کورتکوف اختلال ایجاد میکند. از ایجاد ضربه های
خارجی و نابجا به گوشی در حین تخلیه هوای بازوبند بپرهیزید. در تمام مراحل اندازه گیری فشارخون
باید به ستون جیوه یا نمایشگر عقربه ای نگاه کنید.
* افردی که میخواهند خودشان فشارخون خود را اندازه گیری کنند برای نگهداری گوشی بر
روی شریان بازویی باید گوشی را زیر بازوبند قرار دهند.
-5 پیچ پمپ را ببندید و به سرعت بازوبند را تا 30 میلیمتر جیوه بالاتر از مقدار فشارخون سیستولی
که با نبض بدست آمده است، باد کنید. (اگر بازوبند را به تدریج و آهسته باد کنید، سبب خواندن
عدد کاذب میشود)
-6 کمی پیچ هوای پوار لاستیکی را شل کنید و اجازه دهید کمی هوا از کاف خارج شود. باد کاف را با
سرعت 3- 2 میلی متر جیوه در ثانیه خالی کنید (در هر ضربه نبض حدود یک تا دو علامت نشانه
مدرج در ستون جیوهای یا در صفحه عقربهای پایین آید) تا طی آن صداهای ضربه ای کورتکوف براحتی شنیده شود. دیگر پیچ تنظیم هوا را تغییر ندهید. اگر پیچ را زیاد شل کنید، چون تغییر فشار سریع
انجام میشود، قادر نخواهید بود صداها را به راحتی تشخیص دهید و فشارخون را تعیین کنید.
-7 همانطور که هوا از کاف خارج میشود و سطح جیوه یا عقربه بتدریج پایین میآید، کم کم صداهای
کورتکوف را میشنوید. بدقت به اولین صدا گوش دهید با نگاه به نشانگر عقربه در نمایشگر مانومترهای عقربه ای یا ستون جیوه در مانومترهای جیوه ای، مقدار فشارخون را مشخص کنید و در ذهن بسپارید.
این عدد همان مقدار فشارخون سیستول خواهد بود.
-8 به پیچ تنظیم هوا دست نزنید و اجازه دهید کاف به تخلیه هوا ادامه دهد. به صدای کورتکوف گوش
کنید. زمانی میرسد که دیگر صدای واضحی شنیده نمی شود یا صدا خفیف و کم کم در یک نقطه
کاملا قطع می شود. در این نقطه مقدار فشارخون را از روی مانومتر یا نمایشگر تعیین کنید و در ذهن

بسپارید. این عدد همان مقدار فشارخون دیاستول است.
-9 وقتی تمام صداها قطع شد، هوای بازوبند باید به سرعت و کاملا قبل از تکرار اندازه گیری با باز کردن کامل پیچ پوار تخلیه شود تا از احتقان ورید در بازوی فرد جلوگیری کند. اگر نیازی به اندازه گیری مجدد نیست، بازوبند دستگاه را باز کنید و در محل خود قرار دهید.
-10 مقدار فشارخون و دستی که فشارخون از آن اندازه گیری شده است را یادداشت کنید. فشارخون
سیستولی را قبل از فشارخون دیاستولی به شکل کسر بنویسید (مثل 80 / 120 در دست راست)
-11 اگر می خواهید اندازه گیری را تکرار کنید، 1دقیقه صبر کنید و مجددا از بند 5 تا 10 این قسمت
را تکرار کنید.
توجه: حداقل 2 بار فشارخون را با گوشی اندازه گیری کنید. بین دو اندازه گیری حداقل 1 دقیقه فاصله
ایجاد کنید یا 5 تا 6 ثانیه دست فرد را بالا نگهدارید و سپس اندازه گیری بعدی را انجام دهید. متوسط
مقادیر دو بار اندازه گیری را به عنوان مقدار فشارخون یادداشت کنید. یعنی میانگین دو فشار سیستول را
به عنوان فشار سیستول و میانگین دو فشار دیاستول را به عنوان فشار دیاستول در نظر بگیرید. اگر اختلاف اندازه گیری اول و دوم بیش از 5 میلی متر جیوه بود، اندازه گیری بیشتر ی را با رعایت فاصله زمانی تکرار کنید و میانگین چند نوبت را محاسبه کنید.
خطاهای اندازه گیری فشارخون از طریق گوشی
اندازه گیری فشارخون توسط شیوه قدیمی Riva- Rocci (ریوا روکی) Korotkof کورتکوف به
انتقال دقیق علامت (صدا) از فردی که فشارخون او اندازه گیری میشود به یک وسیله که همان فشارسنج
است و به فردگیرنده فشارخون (دریافت صدا از طریق گوشی) و تفسیراین علامت وابسته است. ی

خطاهای اندازه گیری فشارخون میتواند در هر یک از مراحل موثر بر یکدیگر رخ دهد و شامل
خطاهایی است که به علت عدم رعایت شرایط اندازه گیری توسط معاینه شونده و معاینه کننده، نوع بازوبند و دستگاه فشارسنج ایجاد میشود. مهمترین اشتباه توسط گیرنده فشارخون رخ میدهد.

[/vip-members]