بلاگ

الکتروموتورها ماشین های الکتریکی هستند که انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل نموده و باعث
چرخش دستگاه متصل به آن اعم از پمپ، همزن و… می شوند. این ادوات از پرکاربردترین تجهیزات در صنایع به حساب می آیند و در سه نوع کلی DC آسنکرون و سنکرون ساخته می شوند. موتورهای آسنکرون به دلیل ساختمان ساده، احتیاج به تعمیرات کم، کنترل دور مناسب، راه اندازی ساده و… استفاده وسیعی در صنعت پیدا کرده اند. این موتورها در انواع ت کفاز و سه فاز ساخته می شوند. موتورهای آسنکرون سه فاز به طور کلی از دو بخش استوانه ای به نام های استاتور و روتور تشکیل شده اند. سطح داخلی استاتور دارای شیارهایی است که داخل آن ها سه سیم پیچی نصب شده است. رتور نیز در دو نوع قفس سنجابی و سیم پیچی شده ساخته می شود. در نوع

---

 

[vip-members]

قفس سنجابی بر روی رتور میله های مسی یا آلومینیومی نصب شده است که این میله ها در دو طرف موتور اتصال کوتاه شده اند. در رتورهای سیم پیچی شده بر روی رتور از سه سیم پیچی همانند سیم پیچی های استاتور استفاده شده است. رتورهای قفس سنجابی دارای ساختمان ساده تر،عمر بیشتر و هزینه نگهداری کمتری نسبت به رتورهای سیم پیچی شده هستند ولی کنترل سرعت و راه اندازی آن ها دشوارتر است. اغلب موتورهای موجود در صنایع از نوع آسنکرون قفس سنجابی هستند. به موتورهای آسنکرون، القایی نیز گفته میشود. در این موتورها، رتور در داخل استاتور قرار م یگیرد. دردو طرف روتور از یاتاقانها یا بیرینگ ها برای نگه داشتن رتور و سهولت چرخش آن استفاده شد ه است. برای
کارکرد روان موتور ، این بخش ها باید به طور مناسبی روغن کاری یا گریس کاری شده باشند. سرهای
سیم پیچی های استاتور و رتور که باید به برق متصل شوند، از موتور خارج شده و در داخل یک جعبه به
نام جعبه اتصالات یا ترمینال باکس قرار داده می شوند. برای خنک کردن موتور در حین کار، از یک پروانه
یا فن که معمولا به انتهای محور موتور متصل است، استفاده می شود. این پروانه جریان هوا را روی سطح
موتور به راه انداخته و باعث خنک شدن موتور می شود. برای هدایت این جریان هوا بر روی سطح موتور
از یک کاور استفاده شده که اطراف بدنه و پروانه را می گیرد. معمولا کاور الکتروموتور به گونه ای ساخته
می شود تا جریان هوا را به بیرینگ سر جلو موتور منتقل کرده و باعث خنک شدن بیرینگ شود.

در انواع موتورهای مختلف، بسیاری از مشخصات موتور را بر روی بدنه موتور درج می کنند که به آن پلاک مشخصات یا Nameplate موتور گفته می شود. از مهم ترین مشخصات یک موتور که روی پلاک آن ذکر می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. نوع موتور که مشخص کننده DC ،آسنکرون یا سنکرون بودن موتور است.

2. تعداد فازهای موتور که بیانگر تک فاز یا سه فاز بودن آن است.

3. اندازه Frame موتور که ممکن است با دو یا سه عدد بیان شده باشد. بر اساس استاندارد NEMA،اگر اندازه Frame با دو عدد مشخص شد ه باشد، با تقسیم عدد دو رقمی بر 16 می توان فاصله بین مرکز محور موتور تا نشیمن گاه موتور را بر حسب اینچ به دست آورد. اگر این اندازه با عدد سه رقمی مشخص شده باشد، با تقسیم دو رقم اول بر 4، فاصله بین مرکز محور موتور تا نشیم نگاه موتور بر حسب اینچ به دست آمده و عدد سوم بیانگر فاصله بین سورا خهای نشیمن گاه موتور بر حسب اینچ است. قبل و بعد از این عددها ممکن است از حروف مختلفی استفاده شده باشد که مفهوم این حرو فها بسته به نوع سازنده متفاوت بوده و برای درک آ نها
باید به اطلاعات سازنده مراجعه شود.

4. توان نامی که بیان گر حداکثر توانی است که موتور می تواند به بار تحویل دهد. گرفتن توانی بیشتر
از این مقدار می تواند باعث افزایش بیش از حد دمای موتور شده و به موتور آسیب برساند.

5. ولتاژ نامی موتور که مشخص کننده حداکثر ولتاژی است که در حالت ماندگار می توان به موتور
اعمال کرد بدون این که باعث گر مشدن موتور و خرابی عایق آن شود.

6. جریان نامی موتور که بیا نگر میزان جریانی است که در شرایط نامی از موتور می گذرد. شرایط
نامی شرایطی است که موتور به ولتاژ نامی متصل شده و توانی معادل توان نامی خود را به بار
می دهد. در بعضی از موتورها می توان جریانی بیشتر از این مقدار از شبکه گرفت که این میزان با    Service Factor یا ضریب سروی سدهی مشخص م یشود. موتور با ضریب سرویس دهی 1,1 می تواند 1,1 برابر جریان نامی خود را نیز عبور دهد.

7. فرکانسی که موتور برای کار در آن طراحی شده که به آن فرکانس نامی گفته می شود. این فرکانس میتواند 50 یا 60 هرتز باشد.

8. سرعت موتور در حالتی که توان نامی خود را به بار میدهد، یکی دیگر از مشخصات موتور است که معمولا بر حسب Rpm بر روی پلاک موتور ذکر میشود.

یکی از مسائلی که موقع راه اندازی یک موتور القایی خود را نشان می دهد، جریان زیادی است که موقع
راه اندازی از شبکه گرفته می شود. این جریان بین 6 تا 8 برابر جریان نامی موتور بوده که می تواند هم برای
موتور و هم برای سایر تجهیزاتی که به شبکه متصل هستند خطرناک باشد. از این رو در اغلب موتورهای
القایی و به ویژه در موتورهای القایی بزرگ از روش های را ه اندازی مختلفی برای کم کردن این جریان
استفاده می شود که از آن دسته میتوان به را ه اندازی با کلید ستاره مثلث و راه اندازی با اتوترانس اشاره
کرد. امروزه با پیشرفت علم الکترونیک قدرت، روش های راه اندازی مفیدی به وجود آمده اند که به راه اندازی نرم یا Soft Starting معروفند. در این روش ها با استفاده از ادوات نیمه هادی، ولتاژ و فرکانس اعمالی به موتور در لحظه راه اندازی را تغییر داده و با کنترل اندازه آنها، جریان راه اندازی را محدود می کنند.

برای کنترل دور موتورهای القایی میتوان ولتاژ اعمالی به موتور و یا فرکانس را تغییر داد. امروزه برای کنترل دور موتورها از Driver های الکترونیکی استفاده میشود که اساس کار آن ها بر پایه تغییر فرکانس ولتاژ اعمالی به موتور استوار است. هر چه فرکانس بیشتر شود، سرعت موتور نیز بیشتر میشود. این Driver ها بین منبع تغذیه اصلی و موتور قرار میگیرند و در آن ها برای کنترل دور موتور، ممکن است از حلقه های فیدبک استفاده شده باشد که در این حالت سرعت موتور اندازه گیری شده و با توجه به آن اندازه ولتاژ یا فرکانس اعمالی به موتور تغییر می کند.
کار با موتورهای الکتریکی مستلزم رعایت نکات خاصی است که رعایت آ نها برای کارکرد صحیح و
افزایش عمر موتور ضروری است. پاره ای از نکات که قبل از را ه اندازی موتور باید به آ نها توجه کرد به شرح زیر است:

1. ضمن هماهنگی با پرسنل تعمیرات برق و اطمینان از سلامت الکتروموتور، از وصل بودن مدار
کنترل و قدرت الکتروموتور اطمینان حاصل کنید.

2. در صورت امکان محور الکتروموتور را چرخانده تا معلوم شود که محور می چرخد و مشکل
مکانیکی ندارد.

3. بدنه الکتروموتورها را معمولا برای جلوگیری از خطرات برق گرفتگی، توسط یک سیم به رنگ سبز
و زرد به زمین متصل میکنند. به این سیم سیم ارت گفته می شود. قبل از راه اندازی موتور، از
اتصال صحیح این سیم به زمین اطمینان حاصل کنید.

4. در کنار الکتروموتورها و در داخل سایت معمولا دو عدد Pushbutton برای قطع و وصل موتور به همراه یک آمپرمتر برای نشان دادن جریان موتور بر روی یک پایه نصب شده اند. این پایه نیز باید توسط سیم ارت به زمین متصل شده باشد.

5. اگر الکتروموتور از نوعی است که احتیاج به روغن دارد، توسط Sight Glass سطح روغن را کنترل نمایید زیرا کار کردن الکتروموتور بدون مواد روانکار مختص به آن، سبب آسیب جدی به یاتاقان ها و بیرینگ ها می شود. در ضمن هر گونه نشتی روغن یا گریس باید مورد توجه قرارگرفته و مشکل برطرف شود.

6. در بازه های زمانی مشخص و با توجه به ساعت کارکرد موتور، باید روغن یا گریس موتور را
تعویض کرد. گریس ها و روغن کارکرده نم یتوانند وظایف خود را به خوبی انجام دهند.
7. کاور الکتروموتور باید کاملا بسته و محکم شده باشد. در غیر این صورت تهویه الکتروموتور با
مشکل روبرو شده و موتور موقع کار گرم میشود.
8. از سلامت فن تهویه الکتروموتور مطمئن شوید. فن شکسته ممکن است نتواند تهویه مناسب برای
موتور را تأمین کند.
9. در صورتی که الکتروموتور دارای صاف یهای گردگیر باشد، از وجود و تمیز بودن آن ها اطمینان
حاصل کنید.
10. از بسته و محکم بودن کامل مجموعه الکتروموتور و پمپ به فنداسیون مطمئن شوید و
کنترل کنید که تمام پیچ ها محکم بسته شده اند.
11. از بسته بودن کامل جعبه اتصالات الکتروموتور مطمئن شوید.
در مرحله بعد از راه اندازی نکات زیر را باید مورد توجه قرار داد:
1. بار نامی الکتروموتور: پرسنل بهره برداری ضمن کنترل کلیه مسیرهای ورودی و و خروجی فرآیندی،
بررسی نمایند که باری بیش از بار نامی به الکتروموتور اعمال نشود زیرا اضافه بار باعث افزایش جریان و در نتیجه گرم شدن الکتروموتور خواهد شد. این امر همچنین ممکن است باعث عملکرد وسائل حفاظتی و رله ها نیز شود.

2. جریان نامی الکتروموتور: با استفاده از آمپرمتری که درداخل سایت و یا Substation قرار دارد. جریان الکتروموتور را چک کنید تا بیشتر از جریان نامی آن نباشد. محدوده مجاز برای جریان الکتروموتور معمولا توسط یک عقربه ثابت به رنگ قرمز بر روی آمپرمتر مشخص می شود.
جریان الکتروموتور نباید بی شتر از این مقدار شود.

3. دما و لرزش الکتروموتور: بعد از راه اندازی، دما و لرزش الکتروموتور باید مداوم کنترل شود.
افزایش دما و لرزش الکتروموتور ممکن است دلایل جدی مکانیکی، الکتریکی یا فرآیندی داشته
باشد.
در کلیه موارد فوق در صورتی که ایرادی در موتور وجود داشت باید پرسنل تعمیراتی برق را در جریان
قرار داده تا نسبت به رفع عیب اقدام نمایند. در بهره برداری از الکتروموتورها باید از استارت های پی در
پی الکتروموتور جدا خودداری کرد. این امر باعث عبور جریان های زیاد راه اندازی از داخل سیم پیچی های
الکتروموتور میشود که می تواند موجب سوختن سیم پیچی ها و خراب شدن عایق الکتروموتور و کابل های
تغذیه شود. بنابر این اگر الکتروموتور در سرویس قرار نگرفت و یا بعد از مدت کمی از سرویس خارج
شد، گروه های تعمیراتی را مطلع کرده و از استارت زدن های پیاپی خودداری کنید. همچنین در سیستم هایی که در آن ها موتور دارای یدکی یا spare هست، برای انجام بهتر کارهای تعمیراتی از جمله تعمیرات پیشگیرانه بهتر است به طور منظم و دوره ای از هر دو دستگاه استفاده شود. استفاده از یک موتور در
زمان های طولانی همچنین باعث کاهش عمر آن می شود. از طرف دیگر بیرینگ های موتوری که برای
بازه های زمانی طولانی از آن استفاده نمی شود ممکن است بر اثر وزن شافت موتور که بر روی یک قسمت
بیرینگ وارد می شود، خراب شوند. از این رو اگر بنا به هر دلیلی برای مدتی طولانی از یک موتور استفاده نمی شود، باید در بازه های زمانی مشخص shaft موتور را چرخانده تا وزن شافت به طور یکنواخت به قسمت های مختلف بیرینگ وارد شده و مانع خراب شدن آن شود.

[/vip-members]