بلاگ

هدف آزمایش: آشنایی با موتور سه فازه و راه اندازی آن و تغییر جهت آن
وسایل مورد نیاز: موتور سه فاز،کلید غلطکی برای راه اندازی، کلید مغناطیسی برای تغییر جهت گردش موتور
شرح آزمایش:
تا اینجا تمام مدارات بسته شده با استفاده از برق تکفاز بود که برای مصارف خانگی از آن¬ها استفاده می شد؛ اما در صنعت برای راه اندازی دستگاه های صنعتی از برق سه فاز استفاده می شود.ابتدا در روی برد، سه فاز وجود دارد که اختلاف فاز میان آن ها 120 درجه می باشد. برای دانستن ولتاژ هر یک از آن ها کافی است که از هر یکی از فازها یک سیم به نشان دهنده ی ولتاژ و از نول نیز یک سیم دیگر به آن وصل کنیم. با اتصال کلید ولتاژ فاز مشخص می¬گردد برای سایر فازها نیز می توان با استفاده از این روش، ولتاژ هر فاز را به دست آورد. برای به دست آوردن اختلاف ولتاژ

---

[vip-members]

بین دو فاز از یک کلید استفاده می شود به صورتی که سه فاز به سه سر آن وصل شده و از کلید نیز دو سیم به ولتمتر متناوب وصل کرده حال با تغییر وضعیت کلید می توان اختلاف ولتاژ بین هر دو فاز را به دست آورد.
معمولا هر موتور سه فاز دراری سه کلاف سیم بندی است که برای
راه¬اندازی آن باید یک سر کلاف ها را، بسته به نوع اتصال ستاره و
یا مثلث، به هم وصل نمود و سه سر دیگر کلاف های موتور را به
تغدیه سه فاز وصل نمود.
در شکل های زیر یک موتور به همراه نمای
داخلی آن نشان داده شده است. همان طور
که ملاحظه می شود سه کلاف است که با
هم 120 درجه اختلاف مکانی دارند.

در اتصال سه فاز هم برای ولتاژ وهم برای جریان دو تعریف خط و فاز مطرح می شود؛ ولتاژ دوسر یک کلاف را ولتاژ فاز و جریان گذرنده از یک کلاف را جریان فاز گویند و ولتاژ بین دو فاز را ولتاژ خط جریان عبوری از یک فاز را جریان خط گویند. اگر سرهای کلاف¬های موتور را که به برق سه فاز متصل می شوند را با U,V,W و ته کلاف ها را با X,Y,Z نشان دهیم، برای اتصال ستاره کافی است مطابق شکل سرهای X,Y,Z را به هم وصل کنیم.
در اتصال ستاره جریان خط و فاز با هم برابر است اما ولتاژ خط √3 برابر ولتاژ فاز است. برای اتصال به صورت مثلث همان¬طور که در شکل دیده
می شود باید کلاف ها به صورت U→Y,V→Z,W→X وصل گردد.

 

در اتصال مثلث ولتاز خط و فاز با هم برابرند اما جریان خط √3 برابر جریان فاز است.
می¬توان نتیجه گرفت که در اتصال ستاره چون جریان خط و فار با هم برابرند جریان راه اندازی کمتری نیاز است اما به دلیل این که ولتاژ فاز در اتصال ستاره کمتر از ولتاژ خط است قدرت موتور در این اتصال کمتر است. با استدلالی مشابه برای اتصال مثلث متوجه می شویم که در اتصال مثلث جریان راه اندازی و قدرت بیشتر از اتصال ستاره است. بنابراین بهتر است موتور را ابتدا با اتصال ستاره راه اندازی کنیم و سپس با اتصال مثلث از آن بار بکشیم.

همان طور که گفته شد برای راه اندازی و اتصال موتور سه فاز به تغذیه ی آن و سپس خاموش کردن و قطع موتور از شبکه سه فاز به یک کلید نیاز داریم. از پرکاربردترین کلیدهای سه فاز میتوان به کلیدهای غلطکی اشاره نمود.
برای راه اندازی موتور سه فازه با استفاده از کلید غلطکی 0/Ι در اتصال ستاره مداری به صورت زیر تهیه می شود:

روی هر موتور یک صفحه ای موسوم به
تخته کلم وجود دارد که نحوه ی اتصال
ستاره روی آن نشان داده شده است.
برای اطمینان از سالم بودن کلید از یک اهم متر برای هر یک از دو کنتاکت کلید استفاده می شود.
برای اتصال کلید از فاز R,S,T به ترتیب به سه کنتاکت کلید وصل می کنیم و از کنتاکت های دیگر به همان ترتیب سه سیم به بار ستاره برده البته نحوه ی اتصال سیم ها روی تخته کم اهمیت دارد.
اتصال ستاره ی  بار به صورت زیر است:

برای به دست آوردن جریان هر فاز باید از آن فاز بار
بکشیم در غیر این صورت مقداری نمی توان روی
آمپرمتر متناوب مشخص نمود. برای انجام این کار باید قبل از این که سیم را از فاز به کلید وصل کنیم آن را به آمپرمتر وصل کنیم و سپس سیمی از آمپرمتر به کلید غلطکی وصل کنیم.

در راه¬اندازی موتور سه فاز برای تغییر جهت دور موتور کافی است جای دو فاز را عوض کنیم. مثلا اگر اتصال R→U,S→V,T→W را راستگرد فرض کنیم برای چرخش موتور در جهت عکس یعنی چپ گرد کافی است یکی از اتصالات زیر را انجام دهیم که در آن جای دو فاز عوض شده است. R→U,S→W,T→V یا R→V,S→U,T→W و یا R→W,S→V,T→U. برای این منظور از کلید غلطکی Ι\0\Π استفاده می¬شود که می تواند جهت دور موتور را تغییر دهد. مثلا اگر مدار در وضعیت Ι در جهت راست بگردد در وضعیت Π در جهت چپ خواهد گردید.
مدار این نوع کلید غلطکی به صورت زیر است:

باید توجه داشت که هیچ وقت نباید موتور سه فاز با دو فاز کار کند زیرا در این حالت موتور فشار زیادی را تحمل می کند و له احتمال زیادی پس از مدتی به کلاف های آن آسیب وارد می گردد. وقتی که یکی از فازها از مدار خارج گردد موتور سه فاز با سروصدای زیادتری کار می کند که نشان دهنده ی مطلب گفته شده می باشد.

در شکل روبه رو نمونه ای از برد سه فاز را می بینید که هر لامپ در بالای هر فاز نشان از وصل بودن آن فاز دارد و همچنین کلید ولتاژ در پایین برد به چشم می آید.

شکل روبه رو نیز همان طور که گفته شد کلید ولتاژ و
مدار آن را برای اندازه گیری ولتاژ بین دو فاز نشان
می دهد.

[/vip-members]