بلاگ

پدیده اسمز(osmosis)

انتشار مولکول های آب از جدار غشا در پاسخ به یک شیب غلظت را اسمز گویند.اسمز حالتی خاص از انتشاراست .پرده هایی که نسبت به آب نفوذ پذیرند پرده های نیمه تراوا نامیده می شوند.در پدیده ی اسمز مولکول های آب از ناحیه پر تراکم به سمت ناحیه ای که غلظت آب آن کمتر است حرکت می کنند.

سلول های زنه به خاطر داشتن محلول هایی از پروتئین ها و سایر مولکول ها که یک غشا با خاصیت نیمه تراوایی نسبت به آنها و دارای تراوایی نسبت به آب آنها آنها را از محیط خارج جدا می سازد می تواند به صورت دستگاه های اسمزی عمل کنند.خاصیت اسمزی را می توان به سادگی با استفاده از یک غشا مصنوعی مثلا از جنس سلوفان (کیسه دیالیز)نشان داد.سلوفان به صورت نوارهای دوجداره و به عرض های گوناگون در آزمایشگاه ها موجود است.وقتی قطعه ای از سلوفان را داخل آب بیندازید نرم می شود و می توان دو جدار آن را از هم باز کرد و با بستن ته آن کیسه ای درست کرد.این غشاها نسبت به مولکول های کوچک نظیر آب ,املاح معدنی ,اسیدهای آمینه و مونوساکاریدها قابل نفوذاند ولی مولکول های بزرگتر مثل پلی ساکاریدها و پروتئین ها را از خود عبور نمی دهند یعنی دارای خاصیت نیمه تراوایی هستند و به همین علت می توانند به عنوان مدل های غشا پلاسمایی مورد استفاده قرار گیرند.

[vip-members]

 

روش اول:

با تکه ای سلوفان به عرض یک سانتی متر و طول هفت سانتی متر یک کیسه درست کنید.در وسط یک چوب به قطر سانتی متر سوراخی ایجاد کنید و یک لوله شیشه ای را از آن عبور دهید.لوله شیشه ای را در سوراخ چوب پنبه کاملا آب بندی کنید.حال چوب پنبه حامل لوله شیشه ای را در دهانه کیسه سلوفان قرار دهید و اطراف آن را با نخ محکم ببندید.از طریق لوله شیشه ای در کیسه سلوفان محلول آب قند بریزید به طوری که انتهای لوله شیشه ای در محلول غوطه ور باشد.کیسه حاوی محلول آب قند را به وسیله پایه ای در بشری که آب مقطر دارد نگهدارید.ارتفاع اولیه محلول قند را در لوله باریک با ارتفاع آن پس از ۵, ۱۰ , ۱۵ دقیقه مقایسه کنید.ملاحظه خواهید کرد که آب در لوله شیشه ای باریک بالا می رود.علت آن است که مولکول های آب خالص از جدار کیسه سلوفان گذشته و وارد آب قند شده است(اسمز).آزمایش را در دمای ثابت با غلظت های مختلفی از محلول آب قند انجام دهید و اثر غلظت را در فشار اسمزی (نیروی کشش محلول غلیظ نسبت به جذب مولکول های آب )به دست آورید.

همچنین با ثابت نگه داشتن غلظت آزمایش را در دماهای متفاوت اجرا کنید.همین آزمایش را با غلظت های مساوی از محلول نمک طعام و شکر انجام دهید و اثرات نوع ماده حل شده و دما را در فشار اسمزی تحقیق کنید.در پایان مجموعه عوامل موثر در فشار اسمزی را در جداولی خلاصه کنید.

 

 

 

 

 

 

روش دوم:

کیسه دیالیز انتخاب کنید.انتهای تمام کیسه ها را با نخ محکم گره بزنید .سپس داخل هریک از آنها مطابق جداول زیر محلول ساکارز و آب بریزید .غشا سلوفان نسبت به ساکارز نفوذ ناپذیر است ولی نسبت به آب نفوذ پذیر می باشد.پس از ریختن محلول در هر کیسه با فشار کمی بر روی کیسه هوای داخل آن را خارج نموده و دهانه هر کیسه را با نخ محکم ببندید.آنگاه هریک از کیسه ها را با دقت به وسیله ی ترازوی دیجیتال وزن نموده و یادداشت نمایید.

کیسه های شماره ۱ , ۲ , ۳, ۴ را در بشرهای جداگانه حاوی آب معمولی و کیسه شماره ۵ را در بشر حاوی محلول ۶۰% درصد ساکارز قرار دهید.حال پس از ۱۵ دقیقه هر کیسه را از بشر مربوطه خارج کرده دیواره آن را با دستمال کاغذی کاملا خشک کنید و مجددا وزن کنید.کیسه ها را پس از وزن کردن دوباره داخل بشرهای مربوطه قرار داده و پس از ۱۵ دقیقه مجددا خارج و وزن نمایید.این عمل را تا یک ساعت ادامه دهید.

آنگاه منحنی تغییرات وزن تمام کیسه ها را نسبت به زمان روی یک محور مختصات رسم نمایید و نتایج به دست آمده را تفسیر کنید.

[/vip-members]